Om positief te beginnen: als er één volk is dat zijn eigen literatuur omarmt is dat het Nederlandse volk. Tot die conclusie kwam ik toen ik een lijstje bekeek met alle Nederlandse literatuurprijzen. Prijzen die met gulle hand worden toegekend dan wel rondgestrooid. Met meer dan 50 literatuurprijzen (provinciale en lokale niet eens meegeteld) staan we op 1 in Europa. Zoveel prijzen, dan moet er wel veel gelezen worden, dacht ik nog.
Helaas, het is schone schijn. De Nederlander leest minder van eigen bodem dan al die literatuurprijzen doen vermoeden. Sterker: die prijzen camoufleren hun gebrek aan leeslust. Om de verhouding lezer – Nederlandse literatuur in eerlijk perspectief te zetten moeten we schoon schip maken in de wereld van schrijven en prijzen.
Om met de prijzen te beginnen. Zouden uitgevers niet elke scheet of iedere persoonlijke lijdensweg in boekvorm uitgeven, dan zou de wildgroei in dit lachwekkende literaire prijzencircus nooit hebben plaatsgevonden. Uitgevers doen echter nauwelijks aan afvalscheiding, ze wagen zich niet aan kaf en koren. Dat doet de markt waar de koopman die het hardste roept de meeste klanten trekt en waar het kaf vaak beter verkoopt dan het koren. En is er voor dat kaf geen prijsje dat uitgereikt kan worden, dan maken we toch een prijsje. Ik nomineer hierbij Anneke Prut voor de Vergulde Boeksnede! Literaire gekkigheid kent geen grenzen.
In een historisch overzicht van literatuurprijzen stuitte ik op de ‘Gouden Doerian’. Ik had er nooit van gehoord. Het was een jaarlijkse prijs voor de slechtste literaire roman. In 2005 werd hij in het leven geroepen door enkele schrijvers en critici als protest tegen de bulk van ondermaatse schrijfsels die uitgeverijen aan lezend Nederland probeerden te slijten. Naast een vernietigend juryrapport ontving de winnende pechvogel een plaquette en een prijzengeld van € 88,50.
Misschien moet de Gouden Doerian nieuw leven worden ingeblazen. Liefst met een maandelijkse toekenning. De verkiezing van het slechtste boek van de maand – voorafgegaan door een extra lange longlist – levert zeker en vast mooie tv op. In ieder geval spannender dan de uitreiking van de Vergulde Boeksnede aan Anneke Prut.